下载百度汉语App
名师好课免费看

治安疏

【作者】海瑞 【朝代】
拼音
yún
nán
qīng
zhǔ
shì
chén
hǎi
ruì
jǐn
zòu
wèi
zhí
yán
tiān
xià
shì
zhèng
jūn
dào
míng
chén
zhí
qiú
wàn
shì
zhì
ān
shì
jūn
zhě
tiān
xià
chén
mín
wàn
zhī
zhǔ
wéi
wèi
tiān
xià
chén
mín
wàn
zhī
zhǔ
rèn
zhì
zhòng
fán
mín
shēng
bìng
yǒu
suǒ
jiāng
yǒu
suǒ
chēng
rèn
shì
shì
jūn
zhī
dào
bèi
ér
chén
gōng
shǐ
使
zhī
jǐn
yán
yān
chén
gōng
jǐn
yán
ér
jūn
dào
chēng
zhī
wèi
róng
yuè
ē
cóng
zhì
shǐ
使
zāi
huò
jué
zhǔ
shàng
wén
zhě
yán
guò
wèi
zhě
yòu
yuē
:“
jūn
zi
wēi
míng
zhǔ
yōu
zhì
shì
。”
shì
zhì
zhì
yōu
zhī
zhǔ
míng
míng
wēi
zhī
nǎi
shǐ
使
zhī
fǎn
qiú
xuàn
mào
zhī
shě
fēi
tōng
lùn
chén
shòu
guó
hòu
ēn
qǐng
zhí
yǒu
fàn
yǐn
zhī
měi
yuē
měi
háo
měi
guò
yuē
guò
háo
huì
guò
wèi
yuè
xiá
guò
jǐn
gān
dǎn
wèi
xià
yán
zhī
hàn
jiǎ
chén
zhèng
shì
wén
yuē
:“
jìn
yán
zhě
jiē
yuē
tiān
xià
ān
zhì
chén
wéi
wèi
yuē
ān
qiě
zhì
zhě
fēi
。”
wén
hàn
xián
jūn
jiǎ
fēi
bèi
wén
xìng
rén
róu
shù
gōng
jiǎn
suī
yǒu
ài
mín
zhī
měi
yōu
yóu
tuì
退
xùn
shàng
duō
dài
fèi
zhī
zhèng
jiū
suǒ
miǎn
gài
ān
qiě
zhì
dāng
zhī
jiū
cái
suǒ
néng
gài
zhèng
zhī
ān
qiě
zhì
sòng
zhī
xià
shì
hàn
wén
xià
tiān
yīng
duàn
ruì
shí
jué
rén
wèi
yáo
shùn
wèi
tāng
wén
xià
zhī
hàn
xuān
zhī
jīng
guāng
zhī
táng
tài
zōng
zhī
yīng
xiàn
zōng
zhī
zhì
píng
jiàn
luàn
sòng
rén
zōng
zhī
rén
shù
jié
zhě
xià
yōu
wèi
zhī
wèi
chū
nián
chǎn
chú
huàn
rán
tiān
xià
gēng
shǐ
gài
zhēn
jìng
yǎng
xīn
dìng
guān
dìng
fēn
chú
shèng
xián
zhī
xiàng
duó
huàn
guān
nèi
wài
zhī
quán
yuán
shì
huǐ
kǒng
zi
tuī
suǒ
shēng
tiān
xià
xīn
xīn
yǒu
zuò
wéi
yǎng
zhī
shí
zhě
wèi
xiàng
rén
tài
píng
zhǐ
fēi
gāo
hàn
wén
yuǎn
shèn
rán
wén
néng
chōng
rén
shù
zhī
xìng
jié
yòng
ài
rén
qiān
chēng
néng
jǐn
rén
zhī
cái
chéng
shì
shí
tiān
xià
suī
wèi
jǐn
zhì
ān
zhī
rán
guàn
xiǔ
chén
mín
kāng
sān
dài
hòu
chēng
xián
jūn
yān
xià
ruì
jīng
wèi
jiǔ
wàng
niàn
qiān
zhī
ér
fǎn
gāng
míng
ér
cuò
yòng
zhī
wèi
cháng
shēng
ér
xuán
xiū
yǒu
hǎi
yuē
mín
zhī
zhī
gāo
zài
shì
ér
chǐ
xīng
èr
shí
nián
shì
cháo
gāng
chí
shù
xíng
tuī
guǎng
广
shì
míng
jué
làn
èr
wáng
xiāng
jiàn
rén
wéi
báo
cāi
fěi
bàng
chén
xià
rén
wéi
báo
jūn
chén
西
yuàn
ér
fǎn
gōng
rén
wéi
báo
tiān
xià
tān
jiāng
ruò
mín
liáo
shēng
shuǐ
hàn
shí
dào
zéi
chì
xià
dēng
chū
nián
yǒu
zhè
ér
wèi
shèn
jīn
zēng
cháng
wàn
fāng
xiào
xià
chǎn
shèn
shì
xiàn
qìng
shí
nián
lái
tiān
xià
yīn
xià
gǎi
yuán
zhī
hào
ér
zhī
yuē
:“
jiā
jìng
zhě
yán
jiā
jiā
jiē
jìng
ér
cái
yòng
。”
ěr
zhě
yán
sōng
xiāng
shì
fān
xíng
chà
kuài
rén
shí
chēng
qīng
shí
yān
rán
yán
sōng
xiāng
zhī
hòu
yóu
zhī
yán
sōng
wèi
xiāng
zhī
xiān
ér
fēi
qīng
míng
shì
jiè
hàn
wén
yuǎn
shèn
tiān
xià
zhī
rén
zhí
xià
jiǔ
nèi
wài
chén
gōng
zhī
suǒ
zhī
zhī
zhī
wèi
shī
:“
shuāi
zhí
yǒu
quē
wéi
zhòng
shān
zhī
。”
jīn
suǒ
lài
fěi
kuāng
jiù
fēi
ér
guī
zhī
zhèng
zhū
chén
shèng
rén
jué
guò
zāi
zhě
shè
guān
liàng
cǎi
huì
chóu
zhī
jiàn
bǎo
shì
zhǎng
jiàn
wáng
è
shè
shéng
jīn
shèng
xián
yán
zhī
nǎi
xiū
zhāi
jiàn
jiào
xiāng
shuài
jìn
xiāng
tiān
táo
tiān
yào
xiāng
shuài
biǎo
jiàn
xīng
gōng
shì
gōng
jīng
yíng
xiāng
bǎo
chà
qiú
chū
xià
zhū
chén
shùn
rén
wéi
xià
zhèng
yán
yān
dōu
zhī
fēng
chén
shàn
xié
zhī
miǎo
wén
zhī
shèn
rán
kuì
xīn
něi
tuì
退
yǒu
hòu
yán
cóng
xià
mèi
méi
běn
xīn
sòng
xià
jūn
zhī
zuì
tiān
xià
zhě
xià
zhī
jiā
rén
wèi
yǒu
jiā
zhě
nèi
wài
chén
gōng
yǒu
guān
shǒu
yǒu
yán
jiē
suǒ
diàn
xià
zhī
jiā
ér
pán
shí
zhī
xuán
xiū
shì
xià
xīn
zhī
huò
guò
duàn
shì
xià
qíng
zhī
wěi
ér
wèi
xià
jiā
rén
qíng
zhū
chén
shēn
jiā
bǎo
guān
duō
bài
zāng
bài
shì
shì
bài
yǒu
dāng
xià
zhī
xīn
zhě
rán
zhě
jūn
xīn
chén
xīn
ǒu
xiāng
zhí
suì
wèi
xià
wèi
jiàn
báo
chén
gōng
zhū
chén
zhèng
xīn
zhī
xué
wēi
suǒ
yán
huò
miǎn
huò
shī
xiáng
shěn
chéng
yín
rǎo
luàn
zhèng
shì
zhī
shuō
yǒu
dāng
xià
zhī
xīn
zhě
rán
zhě
jūn
chén
ǒu
xiāng
zhí
suì
wèi
xià
wèi
shì
jiàn
zhí
xià
èr
shì
dàng
zhī
xíng
亿
xià
qiān
bǎi
shì
zhī
jìn
rán
xiàn
xià
zhōng
zhū
chén
jūn
zhī
zuì
yuē
:“
shàng
rén
bǎi
xìng
huò
xià
nán
zhī
jūn
zhǎng
láo
。”
jīn
zhī
wèi
wèi
shēn
jiā
xīn
xīn
chén
zhí
míng
chén
èr
shì
xíng
wèi
zhū
chén
jiě
zhī
qiú
cháng
shēng
xīn
huò
xīn
yǒu
chén
jūn
dào
zhèng
chén
qǐng
zài
wèi
xià
kāi
zhī
xià
zhī
duō
duān
zài
xiū
jiào
xiū
jiào
suǒ
qiú
cháng
shēng
shèng
xián
zhǐ
shuō
xiū
shēn
mìng
zhǐ
shuō
shùn
shòu
zhèng
gài
tiān
rén
ér
wèi
xìng
mìng
zhě
jǐn
zhī
yáo
shùn
tāng
wén
zhī
jūn
shèng
zhī
shèng
wèi
néng
jiǔ
shì
zhōng
xià
zhī
wèi
jiàn
fāng
wài
shì
hàn
táng
sòng
cún
zhì
jīn
shǐ
使
xià
fǎng
访
shù
zhě
táo
zhòng
wén
xià
shī
zhī
zhòng
wén
zhòng
wén
shàng
néng
cháng
shēng
ér
xià
qiú
zhī
zhì
wèi
tiān
xiān
táo
yào
wán
guài
wàng
yóu
shén
shì
wàng
tiān
xià
lóng
chū
yīn
wén
huà
guà
zhì
shuǐ
shí
shén
guī
wén
ér
liè
bèi
yīn
ér
zhī
chéng
chóu
luò
shū
shí
yǒu
ruì
xiè
wàn
chuán
zhī
tiān
ài
dào
ér
xiǎn
zhī
shèng
rén
jiè
shèng
rén
kāi
shì
tiān
xià
yóu
zhī
yuè
xīng
chén
zhī
liè
ér
shǔ
chéng
yān
fēi
wàng
sòng
zhēn
zōng
huò
tiān
shū
qián
yòu
shān
sūn
shì
jiàn
yuē
:“
tiān
yán
zāi
yǒu
shū
?”
táo
cǎi
ér
hòu
yào
yóu
rén
gōng
dǎo
chéng
zhě
yīn
ér
zhì
táo
yào
shì
yǒu
ér
xíng
tiān
zhī
zhě
yǒu
shǒu
zhí
ér
zhī
xià
xuán
xiū
duō
nián
suǒ
zhì
jīn
zuǒ
yòu
jiān
rén
xià
xuán
xiū
wàng
niàn
táo
yào
zhī
cháng
shēng
zhī
suǒ
ér
xuán
xiū
zhī
zhī
xià
yòu
jiāng
wèi
xuán
xíng
shǎng
shuài
chén
xià
fēn
yǒu
rén
tiān
xià
zhì
ér
xuán
xiū
hài
rén
yòu
ér
xué
zhì
jūn
mín
shì
zhī
xué
zhuàng
ér
xíng
zhì
jūn
mín
shū
yòng
zhī
xīn
tài
jiǎ
yuē
:“
yǒu
yán
zhì
qiú
zhū
dào
yǒu
yán
xùn
zhì
qiú
zhū
fēi
dào
。”
yán
shùn
zhě
zhī
wèi
wèi
dào
jìn
shì
guān
yán
sōng
yǒu
shùn
xià
zhě
wèi
tān
qiè
jīn
wèi
běn
liáng
cái
shǒu
dào
shǒu
guān
xià
wéi
zhě
rèn
yǒu
shēng
guān
zhě
yǒu
shǒu
chēng
zhī
suī
jìn
yán
sōng
chāo
méi
bǎi
guān
yǒu
xīn
yān
yòng
huì
贿
qiú
qiān
shāo
rán
yán
sōng
xiāng
zhī
hòu
yóu
yán
sōng
wèi
xiāng
zhī
qián
ér
zhū
chén
níng
wèi
yán
sōng
zhī
shùn
wèi
liáng
cái
zhī
zhí
jīn
shèn
zhě
tān
qiú
wèi
shèn
zhě
āi
jiàn
chēng
rén
zhě
láng
miào
shān
lín
jiāo
zhàn
zhōng
wéi
gǒu
shì
jié
rèn
tiān
xià
zhòng
shǐ
使
shè
líng
zhǎng
zhōng
lài
zhī
zhě
wèi
jiàn
rén
yān
fēi
yǒu
suǒ
qiān
zhì
xīn
wèi
néng
chún
rán
jīng
bái
shǐ
使
rán
xià
zhū
chén
wéi
xíng
ér
wéi
ér
zhī
xiào
zhōng
zhī
wèi
míng
tīng
yòu
shùn
xuán
xiū
zhī
shì
gōng
ěr
wèi
xīn
wèi
ér
wèi
shì
tīng
chí
xíng
zhī
yòng
yǒu
chén
yǎn
yān
chéng
zhì
mín
yóu
zhī
zhī
shì
xià
chéng
zhī
xuán
xiū
chén
zhī
gǎi
háng
mín
zhī
xiào
yóu
tiān
xià
zhī
ān
ān
zhì
zhì
yóu
zhī
fān
rán
huǐ
shì
zhèng
cháo
zǎi
jiǔ
qīng
shì
cóng
yán
guān
jiǎng
qiú
tiān
xià
hài
shù
shí
nián
jūn
dào
zhī
zhì
shēn
yáo
shùn
tāng
wén
zhī
shàng
shǐ
使
chén
shù
shí
nián
ā
jūn
zhī
chǐ
zhì
shēn
gāo
táo
zhī
liè
xiāng
wèi
hòu
xiān
míng
liáng
dōu
nèi
zhī
huàn
guān
gōng
qiè
wài
zhī
guāng
chú
jǐn
wèi
ēn
yīn
zhū
mén
dài
fèng
fán
shì
ér
guān
zhě
duō
shàng
zhī
nèi
cāng
nèi
xià
zhī
gōng
guāng
zhū
chǎng
duàn
juàn
liáng
liào
zhū
dìng
yòng
cái
zhū
duō
ér
yòng
yòng
zhī
fēi
suǒ
yòng
duō
zhū
chén
yǒu
wéi
xià
yán
zhě
zhū
chén
yán
zhī
xià
xíng
zhī
zài
xià
jié
shěng
jiān
ér
jīng
shī
zhī
jīn
tián
zhī
bǎi
jīn
jié
shěng
ér
guó
yǒu
yòng
mín
yǒu
gài
cáng
zhī
ér
xià
wèi
zhī
guān
yǒu
zhí
zhǎng
xiān
nián
zhí
shǒu
zhī
zhèng
zhí
shǒu
zhī
quán
ér
wèi
xíng
zhī
jīn
zhí
shǒu
zhī
fèi
zhí
shǒu
zhī
gǒu
qiě
yīn
xún
rèn
zhēn
jìn
ér
wéi
shì
dūn
běn
háng
duān
shì
zhǐ
shàng
qīng
shì
jiǔ
rèn
jiāng
chéng
gōng
liàn
xuǎn
jūn
shì
miǎn
zhào
huáng
yóu
shí
guī
mín
zhōu
xiàn
jiān
jiào
shǐ
使
chéng
tún
yán
běn
biān
chǔ
jūn
tián
dīng
chà
kùn
tiān
xià
guān
zhī
qīn
jiāng
zhī
qiè
nuò
zhī
wèi
jiān
xíng
zhī
shǎo
yān
shì
zhī
rén
hòu
gāo
míng
yōu
yuǎn
zhī
zhū
chén
yǒu
xià
yán
zhě
zhū
chén
yán
zhī
xià
xíng
zhī
zài
xià
zhèn
zuò
jiān
ér
zhèn
zuò
ér
zhū
fèi
bǎi
chǎn
jué
táng
sān
dài
zhī
zhì
càn
rán
xīng
ér
xià
xíng
zhī
jié
shěng
zhī
zhèn
zuò
zhī
yòu
fēi
yǒu
suǒ
láo
xià
jiǔ
qīng
zǒng
gāng
bǎi
zhí
fēn
rèn
àn
dào
jiū
qīng
zhī
jiān
xià
chí
gāng
zhì
yào
ér
chéng
yān
láo
qiú
xián
rèn
yòng
tiān
yùn
shàng
ér
shí
liù
gōng
wèi
zhī
dào
tiān
wàn
wèi
yǒu
zhī
xìng
mín
qià
xūn
wèi
tài
ér
xià
xìng
fēn
zhōng
yǒu
zhēn
zàn
tiān
zhī
huà
tiān
dào
tiān
tōng
mìng
yóu
ér
xià
xìng
fēn
zhōng
yǒu
zhēn
shòu
寿
zhī
suǒ
yǒu
zhě
xuán
zhì
ér
yǒu
xiào
zhě
ruò
shí
zhōng
zhī
yào
yáo
wàng
qīng
zhī
suǒ
zhě
zhī
suǒ
ér
qiē
qiē
rán
sàn
jué
sǒng
jīng
shén
xuán
xiū
qiú
zhī
xuán
záo
xiǎng
fēng
yǐng
zhōng
shēn
ér
qiú
zhī
jūn
dào
zhèng
chén
zhí
míng
tiān
xià
shì
yán
gèng
yán
chén
chí
ér
wài
wèi
xiǎo
chén
wèi
zuì
ér
miàn
wèi
shùn
xià
yǒu
zhī
ér
gǎi
zhī
xíng
zhī
zhě
chén
měi
hèn
yān
shì
mèi
jié
zhōng
quán
quán
wèi
xià
yán
zhī
fǎn
qíng
xiàng
zhī
jiān
ér
tiān
xià
zhī
zhì
zhì
mín
zhī
ān
ān
jué
yān
wéi
xià
liú
shén
zōng
shè
xìng
shèn
tiān
xià
xìng
shèn
chén
shèng
zhàn
kǒng
zhī
zhì
wèi
běn
qīn
jǐn
zòu
wén

户部云南清吏司主事臣海瑞谨奏;为直言天下第一事,以正君道、明臣职,求万世治安事:
君者,天下臣民万物之主也。惟其为天下臣民万物之主,责任至重。凡民生利病,一有所不宜,将有所不称其任。是故事君之道宜无不备,而以其责寄臣工,使之尽言焉。臣工尽言,而君道斯称矣。昔之务为容悦,阿谀曲从,致使灾祸隔绝、主上不闻者,无足言矣。
过为计者则又曰:“君子危明主,忧治世。”夫世则治矣,以不治忧之;主则明矣,以不明危之:无乃使之反求眩瞀,莫知趋舍矣乎!非通论也。
臣受国厚恩矣,请执有犯无隐之义,美曰美,不一毫虚美;过曰过,不一毫讳过。不为悦谀,不暇过计,谨披沥肝胆为陛下言之。
汉贾谊陈政事于文帝曰:“进言者皆曰:天下已安已治矣,臣独以为未也。曰安且治者,非愚则谀。”夫文帝,汉贤君也,贾谊非苛责备也。文帝性颇仁柔,慈恕恭俭,虽有爱民之美,优游退逊、尚多怠废之政。不究其弊所不免,概以安且治当之,愚也。不究其才所不能,概以政之安且治颂之,谀也。
陛下自视,于汉文帝何如?陛下天资英断,睿识绝人,可为尧、舜,可为禹、汤、文、武,下之如汉宣之厉精,光武之大度,唐太宗之英武无敌,宪宗之志平僭乱,宋仁宗之仁恕,举一节可取者,陛下优为之。即位初年,铲除积弊,焕然与天下更始。举其大概:箴敬一以养心,定冠履以定分,除圣贤土木之象,夺宦官内外之权,元世祖毁不与祀,祀孔子推及所生。天下忻忻,以大有作为仰之。识者谓辅相得人,太平指日可期,非虚语也,高汉文帝远甚。然文帝能充其仁恕之性,节用爱人,吕祖谦称其能尽人之才力,诚是也。一时天下虽未可尽以治安予之,然贯朽粟陈,民物康阜,三代后称贤君焉。
陛下则锐精未久,妄念牵之而去矣。反刚明而错用之,谓长生可得,而一意玄修。富有四海不曰民之脂膏在是也,而侈兴土木。二十余年不视朝,纲纪驰矣。数行推广事例,名爵滥矣。二王不相见,人以为薄于父子。以猜疑诽谤戮辱臣下,人以为薄于君臣。乐西苑而不返宫,人以为薄于夫妇。天下吏贪将弱,民不聊生,水旱靡时,盗贼滋炽。自陛下登极初年亦有这,而未甚也。今赋役增常,万方则效。陛下破产礼佛日甚,室如县罄,十余年来极矣。天下因即陛下改元之号而臆之曰:“嘉靖者言家家皆净而无财用也。”
迩者,严嵩罢相,世蕃极刑,差快人意一时称清时焉。然严嵩罢相之后,犹之严嵩未相之先而已,非大清明世界也。不及汉文帝远甚。天下之人不直陛下久矣,内外臣工之所知也。知之,不可谓愚。《诗》去:“衰职有阙,惟仲山甫补之。”今日所赖以弼棐匡救,格非而归之正,诸臣责也。夫圣人岂绝无过举哉?古者设官,亮采惠畴足矣,不必责之以谏。保氏掌谏王恶,不必设也。木绳金砺,圣贤不必言之也,乃修斋建醮,相率进香,天桃天药,相率表贺。建兴宫室,工部极力经营;取香觅宝,户部差求四出。陛下误举,诸臣误顺,无一人为陛下正言焉。都俞吁咈之风,陈善闭邪之义,邈无闻矣;谀之甚也。然愧心馁气,退有后言,以从陛下;昧没本心,以歌颂陛下,欺君之罪何如?
夫天下者,陛下之家也,人未有不顾其家者。内外臣工有官守、有言责,皆所以奠陛下之家而磐石之也。一意玄修,是陛下心之惑也。过于苛断,是陛下情之伪也。而谓陛下不顾其家,人情乎?诸臣顾身家以保一官,多以欺败,以赃败,不事事败,有不足以当陛下之心者。其不然者,君心臣心偶不相值也,遂谓陛下为贱薄臣工。诸臣正心之学微,所言或不免己私,或失详审,诚如胡寅扰乱政事之说,有不足以当陛下之心者。其不然者,君意臣意偶不相值也,遂谓陛下为是己拒谏。执陛下一二事不当之形迹,亿陛下千百事之尽然,陷陛下误终不复,诸臣欺君之罪大矣。《记》曰:“上人疑则百姓惑,下难知则君长劳。”今日之谓也。
为身家心与惧心合,臣职不明,臣以一二事形迹既为诸臣解之矣。求长生心与惑心合,有辞于臣,君道不正,臣请再为陛下开之。
陛下之误多矣,大端在修醮。修醮所以求长生也。自古圣贤止说修身立命,止说顺受其正。盖天地赋予于人而为性命者,此尽之矣。尧、舜、禹、汤、文、武之君,圣之盛也,未能久世不终。下之,亦未见方外士自汉、唐、宋存至今日。使陛下得以访其术者陶仲文,陛下以师呼之,仲文则既死矣。仲文尚不能长生,而陛下独何求之?至谓天赐仙桃药丸,怪妄尤甚。伏羲氏王天下,龙马出河,因则其文以画八卦。禹治水时,神龟负文而列其背,因而第之,以成必畴。河图洛书实有此瑞物,以泄万古不传之秘。天不爱道而显之圣人,借圣人以开示天下,犹之日月星辰之布列,而历数成焉,非虚妄也。宋真宗获天书于乾佑山,孙奭谏曰:“天何言哉?岂有书也?”桃必采而后得,药由人工捣以成者也。兹无因而至,桃药是有足而行耶?天赐之者,有手执而付之耶?陛下玄修多年矣,一无所得。至今日,左右奸人逆陛下玄修妄念,区区桃药之长生,理之所无,而玄修之无益可知矣。
陛下又将谓悬刑赏以督率臣下,分理有人,天下无不可治,而玄修无害矣乎?夫人幼而学,既无致君泽民异事之学,壮而行,亦无致君泽民殊用之心。《太甲》曰:“有言逆于汝志,必求诸道,有言逊于汝志,必求诸非道。”言顺者之未必为道也。即近事观:严嵩有一不顺陛下者乎?昔为贪窃,今为逆本。梁材守道守官,陛下以为逆者也,历任有声,官户部者以有守称之。虽近日严嵩抄没、百官有惕心焉,无用于积贿求迁,稍自洗涤。然严嵩罢相之后,犹严嵩未相之前而已。诸臣宁为严嵩之顺,不为梁材之执。今甚者贪求,未甚者挨日。见称于人者,亦廊庙山林交战热中,鹘突依违,苟举故事。洁己格物,任天下重,使社稷灵长终必赖之者,未见其人焉。得非有所牵制其心,未能纯然精白使然乎?陛下欲诸臣惟予行而莫违也,而责之以效忠;付之以翼为明听也,又欲其顺乎玄修土木之娱:是股肱耳目不为腹心卫也,而自为视听持行之用。有臣如仪、衍焉,可以成“得志与民由之”之业,无是理也。
陛下诚知玄修无益,臣之改行,民之效尤,天下之安与不安、治与不治由之,幡然悟悔,日视正朝,与宰辅、九卿、侍从、言官讲求天下利害,洗数十年君道之误,置其身于尧、舜、禹、汤、文、武之上,使其臣亦得洗数十年阿君之耻,置其身于皋陶、伊、傅之列,相为后先,明良喜起,都俞吁咈。内之宦官宫妾,外之光禄寺厨役,锦衣卫恩荫,诸衙门带俸,举凡无事而官者亦多矣。上之内仓内库,下之户、工部,光禄寺诸厂,段绢、粮料、珠定、器用、木材诸物,多而积于无用,用之非所宜用,亦多矣。诸臣必有为陛下言者。诸臣言之,陛下行之,此则在陛下一节省间而已。京师之一金,田野之百金也。一节省而国有余用,民有盖藏,不知其几也。而陛下何不为之?
官有职掌,先年职守之正、职守之全而未行之。今日职守之废、职守之苟且因循,不认真、不尽法而自以为是。敦本行以端士习,止上纳以清仕途,久任吏将以责成功,练选军士以免召募,驱缁黄游食以归四民,责府州县兼举富教使成礼俗,复屯盐本色以裕边储,均田赋丁差以苏困敝,举天下官之侵渔,将之怯懦,吏之为奸,刑之无少姑息焉。必世之仁,博厚高明悠远之业,诸臣必有陛下言者。诸臣言之,陛下行之,此则在陛下一振作间而已。一振作而诸废具举,百弊铲绝,唐、虞三代之治粲然复兴矣,而陛下何不行之?
节省之,振作之,又非有所劳于陛下也。九卿总其纲,百职分其任,抚按科道纠举肃清之于其间,陛下持大纲、稽治要而责成焉。劳于求贤,逸于任用如天运于上,而四时六气各得其序,恭己无为之道也。天地万物为一体,固有之性也。民物熙洽,熏为太和,而陛下性分中自有真乐矣。可以赞天地之化育,则可以与天地。道与天通,命由我立,而陛下性分中自有真寿矣。此理之所有者,可旋至而立有效者也。若夫服食不终之药,遥望轻举,理之所无者也。理之所无,而切切然散爵禄,竦精神,玄修求之,悬思凿想,系风捕影,终其身如斯而已矣,求之其可得乎?
夫君道不正,臣职不明,此天下第一事也。于此不言,更复何言?大臣持禄而外为谀,小臣畏罪而面为顺,陛下有不得知而改之行之者,臣每恨焉。是以昧死竭忠,惓惓为陛下言之。一反情易向之间,而天下之治与不治,民物之安与不安决焉,伏惟陛下留神,宗社幸甚,天下幸甚。臣不胜战栗恐惧之至,为此具本亲赍,谨具奏闻。
海瑞是中国历史上著名的清官和好官。他一生最大的特点,就是清廉正直,节俭朴素,言行一致,关心人民疾苦,不屈不挠地和贪官污吏、大地主恶霸进行斗争,连皇帝也不例外。在地方官任上,他拒绝向上司行贿、取消知县的额外收入,改革赋役,清丈田地,勒令大地主退还侵占的民田,兴修水利,昭雪冤狱。在吏部右侍郎(中央人事部门副长官)和右都御史任上,下令取缔南京各衙门无偿要求市民供应物资的陋规,建议恢复贪赃满八十贯(千)处绞刑的法律,等等,为百姓做了一些好事,博得当时广大人民的歌颂和支持。他打击豪强的故事,直到现代还在民间广泛流传。
这篇文章是1... 古诗文网>>