下载百度汉语App
名师好课免费看

曾国藩诫子书

【作者】曾国藩 【朝代】
拼音
tōng
sān
shí
nián
guān
zhì
pǐn
ér
xué
suǒ
chéng
xíng
lǎo
shāng
shèng
sǒng
huáng
cán
nǎn
jīn
jiāng
yǒng
bié
jiāng
tiáo
jiào
xiōng
yuē
shèn
ér
xīn
ān
xiū
zhī
dào
nán
yǎng
xīn
yǎng
xīn
zhī
nán
yòu
zài
shèn
néng
shèn
nèi
xǐng
jiù
duì
tiān
zhì
guǐ
shén
rén
nèi
kuì
zhī
shì
tiān
jūn
tài
rán
xīn
cháng
kuài
kuān
píng
shì
rén
shēng
qiáng
zhī
dào
xún
zhī
fāng
shǒu
shēn
zhī
xiān
èr
yuē
zhǔ
jìng
shēn
qiáng
nèi
ér
zhuān
jìng
chún
wài
ér
zhěng
yán
jìng
zhī
gōng
chū
mén
jiàn
bīn
shǐ
使
mín
chéng
jìng
zhī
xiàng
xiū
ān
bǎi
xìng
gōng
ér
tiān
xià
píng
jìng
zhī
xiào
yàn
cōng
míng
ruì
zhì
jiē
yóu
chū
zhuāng
jìng
qiáng
ān
tōu
ruò
rén
zhòng
guǎ
shì
xiǎo
gōng
jìng
gǎn
dài
màn
shēn
zhī
qiáng
jiàn
yòu
sān
yuē
qiú
rén
rén
yuè
fán
rén
zhī
shēng
jiē
tiān
zhī
chéng
xìng
tiān
zhī
chéng
xíng
mín
běn
nǎi
tóng
chū
yuán
ruò
dàn
zhī
ér
zhī
rén
mín
ài
shì
běn
yuán
zhī
dào
bèi
ér
shī
zhī
zhì
zūn
guān
hòu
gāo
rén
shàng
yǒu
zhěng
mín
jiù
mín
zhī
shū
xué
zhī
yǒu
jué
hòu
zhī
jué
hòu
jué
zhī
kǒng
mén
jiào
rén
qiú
rén
ér
zuì
qiè
zhě
yào
rén
rén
shù
rén
rén
zhī
rén
rén
yǒu
yuè
ér
guī
zhī
zhě
yuē
láo
shén
qīn
rén
suǒ
zhe
zhī
suǒ
jìn
zhī
shí
suǒ
xíng
zhī
shì
suǒ
yòng
zhī
xiāng
chèn
páng
rén
wěi
zhī
guǐ
shén
zhī
wéi
shí
ruò
nóng
zhī
zhōng
suì
qín
dòng
chéng
shù
shí
zhī
shù
chǐ
zhī
ér
guì
zhī
jiā
zhōng
suì
yíng
ér
shí
zhēn
xiū
jǐn
xiù
hān
huàn
gāo
mián
bǎi
nuò
tiān
xià
zuì
píng
zhī
shì
shén
guǐ
suǒ
néng
jiǔ
zhī
shèng
jūn
xián
xiàng
gài
shí
qín
láo
wèi
shēn
cāo
liàn
jīn
kùn
zhī
miǎn
xíng
cāo
xīn
wēi
ér
hòu
zēng
zhì
huì
ér
zhǎng
jiàn
shí
wèi
tiān
xià
huò
yǐn
wèi
zi
jiē
jiǎn
fèng
shēn
ér
qín
jiù
mín
qín
shòu
寿
yāo
qín
yǒu
cái
ér
jiàn
yòng
láo
ér
jiàn
qín
mín
ér
shén
qīn
yǎng
rén
ér
shén
guǐ
xīn
tiáo
wèi
shù
shí
nián
rén
shì
zhī
xiōng
zhī
xíng
zhī
bìng
chuán
zhī
sūn
sūn
céng
jiā
zhǎng
shèng
shuāi
dài
yǒu
rén
cái

余通籍三十余年,官至极品,而学业一无所成,德行一无许可,老大徒伤,不胜悚惶惭赧。今将永别,特将四条教汝兄弟。
一曰慎独而心安。自修之道,莫难于养心;养心之难,又在慎独。能慎独,册内省不疚,可以对天地质鬼神。人无一内愧之事,则天君泰然。此心常快足宽平,是人生第一自强之道,第一寻乐之方,守身之先务也。
二曰主敬则身强。内而专静纯一,外而整齐严肃。敬之工夫也;出门如见大宾,使民如承大祭,敬之气象也;修己以安百姓,笃恭而天下平,敬之效验也。聪明睿智,皆由此出。庄敬日强,安肆日偷。若人无众寡,事无大小,一一恭敬,不敢怠慢。则身体之强健,又何疑乎?
三曰求仁则人悦。凡人之生,皆得天地之理以成性,得天地之气以成形,我与民物,其大本乃同出一源。若但知私己而不知仁民爱物,是于大本一源之道已悖而失之矣。至于尊官厚禄,高居人上,则有拯民溺救民饥之责。读书学古,粗知大义,即有觉后知觉后觉之责。孔门教人,莫大于求仁,而其最切者,莫要于欲立立人、欲达达人数语。立人达人之人,人有不悦而归之者乎?
四曰习劳则神钦。人一日所着之衣所进之食,与日所行之事所用之力相称,则旁人韪之,鬼神许之,以为彼自食其力也。若农夫织妇终岁勤动,以成数石之粟数尺之布,而富贵之家终岁逸乐,不营一业,而食必珍馐,衣必锦绣,酣豢高眠,一呼百诺,此天下最不平之事,神鬼所不许也,其能久乎?古之圣君贤相,盖无时不以勤劳自励。为一身计,则必操习技艺,磨练筋骨,困知勉行,操心危虑,而后可以增智慧而长见识。为天下计,则必已饥已溺,一夫不获,引为余辜。大禹、墨子皆极俭以奉身而极勤以救民。勤则寿,逸则夭,勤则有材而见用,逸则无劳而见弃,勤则博济斯民而神祇钦仰,逸则无补于人而神鬼不歆。
此四条为余数十年人世之得,汝兄弟记之行之,并传之于子子孙孙,则余曾家可长盛不衰,代有人才。